“Met tweedekansonderwijs willen we een life changer zijn”
“De meeste van onze cursisten hebben een rugzak. Ze raakten hun zelfvertrouwen kwijt doorheen hun schoolloopbaan”, zegt coördinator tweedekansonderwijs Arnoldine Peters van cvo volt in Haasrode. “Een warme, empathische omgeving en maatwerk zijn de sleutel tot succes.”
Welke mensen volgen tweedekansonderwijs?
Arnoldine Peters: “De naam zegt het zelf. Het gaat in de eerste plaats om mensen die niet aardden in het reguliere onderwijs en die een tweede kans verdienen. Ze vielen uit door leerstoornissen, taalproblemen of psychische oorzaken of ze werden fout georiënteerd. Anderen zien na een periode van werkloosheid of tewerkstelling toch de waarde van een diploma in.”
“Onze cursisten kiezen voor een tweejarige aso-opleiding humane wetenschappen of wiskunde-wetenschappen, of ze combineren een beroepsgerichte opleiding (1 à 2 jaar) met een opleiding Aanvullende Algemene Vorming (AAV).”
Dat intergenerationele is een groot pluspunt. De ‘volwassen schoolsfeer’ heeft een positieve invloed op cursisten die schoolmoe zijn.
“De leeftijd van de meeste cursisten schommelt tussen 18 en 25 jaar. Dit jaar valt op dat er een lichte toename is van het aantal 40-plussers: door de coronacrisis zijn ze hun job kwijtgeraakt en willen ze herscholen. Soms sluiten ook oudere CVO-cursisten aan die aparte vakken volgen.”
“Dat intergenerationele is een groot pluspunt. De ‘volwassen schoolsfeer’ heeft een positieve invloed op cursisten die schoolmoe zijn. De tolerantiegraad onder elkaar is ook heel groot: hoe verschillend ze ook zijn, ze hebben eenzelfde doel: dat diploma (of een beroepscertificaat) behalen. Maar de beginsituatie van onze cursisten verschilt dus enorm.”
Meer keuze, meer kansen
Hoe begin je daaraan?
“We willen voor onze cursisten een life changer zijn. Dat kan alleen met maatwerk. Daarom is de inloopcursus zo ontzettend belangrijk. We trekken 2 weken uit om te oriënteren. We analyseren de beginsituatie. Welke kansen en belemmeringen zien we, zijn er mogelijkheden tot differentiatie en opvolging of moeten we doorverwijzen?”
“Het is ook niet omdat onze cursisten geen diploma hebben dat ze voordien niks geleerd hebben. Aan de hand van vrijstellingsproeven en attesten erkennen we verworven competenties (EVC) en eerder verworven kwalificaties (EVK).”
Ze kijken hier naar je krachten en werkpunten, er wordt volwassen met je omgegaan en ze proberen je echt te steunen om te slagen. Alle pistes worden met je bekeken en ook problematieken zijn bespreekbaar. Ze zien je als mens en niet als student nummer zoveel.
Hoe speel je concreet in op zo veel diversiteit?
“Dankzij een modulair systeem kunnen we cursisten een traject op maat aanbieden, zowel qua inhoud als qua vorm. Dat kan in een standaardtraject of sterk geïndividualiseerd en in contactonderwijs of een meer hybride systeem met afstandsonderwijs. Omdat leren ook een sociaal gebeuren is en interactie impliceert, organiseren we de lessen in groep.”
“Elk semester opnieuw bekijken de opleidingscoördinatoren het lesrooster van elke cursist. We willen onze centrumslogan ‘meer keuze, meer kansen’ ook echt waarmaken.”
“Maar met alleen vormelijke ingrepen kom je er niet. Veel van onze cursisten missen essentiële schoolse vaardigheden. Daarom zetten we sterk in op geletterdheidsmodules. In leer- en taallabo’s werken we aan taal, leren leren en digitale competenties. In het open leercentrum kunnen cursisten daarvoor zowel onder begeleiding als zelfstandig aan de slag. Ze kunnen ook een beroep doen op buddy’s uit de lerarenopleiding en in sommige lessen helpen vrijwilligers mee.”
“Onze opleiding vergt een totaalaanpak. De leerkrachten zijn de vakexperten. De plek- of cursistenbegeleiders en opleidingscoördinatoren zorgen voor de psychosociale leerondersteuning en keuzebegeleiding van de cursisten. Maar iedereen draagt bij aan een warme leeromgeving, waar de cursisten laagdrempelig met hun problemen terecht kunnen.”
Ze houden zoveel rekening met jouw wensen, kansen verleden … kortom, met jou als persoon. Ik bloei weer open dankzij de kansen die ik krijg.
De leraar als reisgezel
Onderwijs worstelt in alle niveaus met differentiatie, maar bij jullie speelt dat in veelvoud. Welk profiel van leraren zoeken jullie?
“We zien onze leerkrachten, plekbegeleiders en opleidingscoördinatoren in de eerste plaats als reisgezellen. Je vak met kennis van zaken, gepassioneerd en enthousiast geven is hier nog belangrijker dan in een gewone school. Een groot engagement en een volwassen aanpak zijn essentieel. Je moet luisteren naar je cursisten en er zijn, ook buiten de lesuren.”
De leerkrachten doen er alles aan om je erdoor te helpen. Ze geven je het gevoel dat je het wel kunt en als het toch niet zou lukken, staan ze altijd klaar.
“Zonder teamwerk is resultaat boeken onmogelijk. Maandelijks is er een teamvergadering per opleiding. Ook de opleidingscoördinatoren en plekbegeleiders zitten 1 keer per maand samen. Voor de opvolging van de persoonlijke ontwikkeling van de cursisten is 10% omkadering voorzien, maar dat is eigenlijk te weinig voor wat we allemaal doen!”
“We organiseren een tweedehandsboekenverkoop, een uitleendienst voor laptops en er wordt behoorlijk geïnvesteerd vanuit de school. We gaan daarin ver, maar de voldoening is ook groot. Als cursisten succesvol zijn – zowel cognitief als op persoonlijk niveau – is er een enorme dankbaarheid.”
Blijven pionieren
Welk aspect van jullie werking kunnen geïnteresseerde bezoekers meenemen uit jullie centrum?
“Vorig jaar verdubbelde het aantal minderjarige cursisten en dat aantal blijft stijgen. Die ongekwalificeerde uitstroom is een groot probleem. Er zou nog veel meer aan expertise-uitwisseling kunnen gedaan worden tussen de Leuvense scholen.”
“Het tweedekansonderwijs als alternatieve leerweg is bovendien ook nog altijd onvoldoende bekend. De tweedekansberoepsopleidingen worden niet erkend als alternatief zolang leerlingen leerplichtig zijn. Maar via ‘naadloze flexibele trajecten (NAFT) of met goedkeuring van het CLB en inschrijving in een secundaire school kan het wel. Daar zitten kansen. Er zijn ‘leerlingen’ die beter aarden in een volwassen leeromgeving. Schooluitval moeten we met een open blik samen bekijken.”
“Daarom dienden we in samenwerking met het CLB, NAFT-aanbieders en secundaire scholen een projectaanvraag in om met een 15-tal cursisten in januari 2022 te starten met een TaKO-project. Dat traject met alternatieve kansen op onderwijs richt zich specifiek op 17-jarigen met aandacht voor hun cognitieve en persoonlijke ontwikkeling.”
“Leerlingen die schoolmoe maar niet leermoe zijn, volgen na overleg met onze onderwijspartners een voortraject waarin we hen intensief begeleiden om hun leer- en groeikansen te versterken. Een warme overdracht tussen secundair onderwijs en het tweedekansonderwijs helpt jongeren doorstromen naar een diploma- of beroepsgericht traject.”
“Het voortraject bestaat uit een combinatie van beroepsgerichte modules en modules waarin gewerkt wordt rond drempels, een persoonlijk ontwikkelingsplan, digitale competenties, tekstbegrip en leren leren. Op die manier willen we jongeren helpen om nadien autonoom gefundeerdere keuzes te maken.”
“Cursisten bloeien open als ze hun sterktes en talenten in diverse leersituaties en leeromgevingen kunnen ontdekken. Helaas staan opgelegde structuren, controlesystemen en rigide regels innovatie en alternatieve vormen van leren vaak in de weg. Pionieren en experimenteren zit gelukkig in het DNA van het tweedekansonderwijs: de creativiteit van de leerkrachten en hun betrokkenheid op de cursisten is zeker iets wat mensen hier kunnen komen opsnuiven.”