Op woensdag 27 april verzamelde een wervelende mix van 150 middelbare scholieren, leerlingbegeleiders, leraren, directeurs en welzijnswerkers in Opek voor ons forum ‘Welbevinden en jongeren op school’. De sfeer was post-coronagewijs uitstekend, de aanleiding een stuk minder.

De jongeren van PACT 3000 bevroegen in maart 2021 4000 jongeren naar hun welbevinden op school. De resultaten oogden dramatisch. Tal van andere mediaberichten bevestigen dat het niet al te best gesteld is met dat welbevinden, ook voor de coronacrisis al.

De druk vanuit de jongeren groeide. Kunnen we de Leuvense scholen samenbrengen in een forum rond de thematiek om te bekijken wat er moet gebeuren? Eentje waarin we niet over, maar mét jongeren praten. Waarin ze evenwaardige partners zijn, samen met iedereen die in of rond onze scholen invloed heeft op hun welbevinden. Tejo en MijnLeuven sprongen mee op de kar voor een boeiend traject dat leidde tot een bijzondere dag. Het uitgangspunt: geen geklaag en gezaag, wel een aanzet tot verandering, met kwalitatieve input.

Om meteen de juiste toon te zetten, startte ons forum met de voorstelling ‘Off the record’ van fABULEUS. 4 scholieren spreken vrijuit over hun zoektocht naar wie en hoe ze willen zijn. Een spervuur aan ontroerende, hilarische, soms licht choquerende, maar ook herkenbare scènes houdt het publiek een spiegel voor. Hoe goed luisteren we naar onze jongeren? Geven we hen de minimale vrijheid om zelf te bepalen wanneer een toiletbezoek nuttig is? Zit er misschien diep in ons een Roger, die vindt dat het nu maar ’s gedaan moet zijn met al dat zelfbeklag van de jeugd van tegenwoordig. Of herkennen we onszelf in de jongeren en zijn we stiekem jaloers op de openheid van geest en de onbevangenheid die groots doet dromen?

De staande ovatie op het einde doet het laatste vermoeden. Wie de voorstelling nog niet zag, moet absoluut volgend seizoen gaan kijken, liefst met een groep leerlingen. Levendige gesprekken achteraf en een grote verbinding over de generaties heen verzekerd!

Dat bleek ook meteen in deel 2 van het forum. Met de input vanuit het stuk in het achterhoofd, kwamen de tongen los in onze 5 interactieve lezingen. Onze specialisten gaven voorzetten in de vorm van onderzoek of praktijkervaring. Het publiek pikte gretig in.

Jozefien De Leersnyder nam haar publiek mee doorheen eigen en internationaal onderzoek over de link tussen schoolcultuur en de mate waarin jongeren zich thuis voelen op school, een van de belangrijke verklarende factoren voor schoolprestaties. Samen met de deelnemers filosofeerde ze over hoe we een inclusieve schoolcultuur tot stand kunnen brengen, waarin verschillen worden erkend en gewaardeerd, zodat alle jongeren zich thuis kunnen voelen op school.

De Vlaamse Jeugdraad zet al verschillende jaren mentaal welzijn bij jongeren hoog op de agenda. Doorheen de jaren verdiepte hij zich in een preventieve aanpak. Als we problematieken vroeg detecteren is gespecialiseerde hulp op latere leeftijd niet altijd nodig. Priscilla Keuppens en Paulien Herck namen hun publiek mee in het kader waarbinnen de Vlaamse Jeugdraad werkt vanuit de theorie en good-practices. Daarna was het aan het publiek om input te geven, die de jeugdraad meeneemt in zijn beleidsadvies.

Is er een tsunami aan labels in ons onderwijs geslopen? Is er eigenlijk nog iemand normaal? De kwestie is brandend actueel en heeft een grote invloed op hoe we met onze scholieren omgaan. Marina Danckaerts onderzocht samen met haar publiek hoe zinvol het nog is om een onderscheid te maken tussen ‘normaal’ en ‘gelabeld’. De gesprekken tussen leraren, leerlingen en welzijnswerkers waren soms verrassend diepgaand. Er kwam heel wat naar boven dat doet nadenken over hoe we in onze scholen een toekomstig zorgbeleid vorm willen geven en hoe we naar leerlingen willen kijken.

Dat de coronacrisis een schok veroorzaakte bij onze middelbare scholieren hoeft niet te verbazen. Voordien al kampte 1 jongere op 5 met matige tot ernstige psychische klachten. Naast leeftijd, spelen sociale factoren daarin een grote rol. Aansluiting vinden bij anderen en sociale steun verminderen de kans op psychische klachten. In maart 2020 startte een nooit gezien sociaal experiment waarbij net dat contact grotendeels wegviel. Inez Germeys, lid van de werkgroep Psychologen en corona en van de Hoge Gezondheidsraad, onderzocht samen met de deelnemers wat we kunnen leren uit de afgelopen jaren. Scholen maken het verschil als ze investeren in het sociale netwerk van leerlingen en gerichte ingrepen doen in hun organisatie, zodat tijd vrijkomt voor informele contacten met leerlingen.

Tot slot kunnen ook praktijkvoorbeelden uit andere steden inspirerend werken. Karolien Bierebeeck en Veronique Van Peer, leraren en begeleiders van de Examencommissieklas van het Atheneum Lier getuigden samen met 4 leerlingen over hoe de school hen meeneemt in een bijzonder traject richting de Examencommissie. Waar ze in eerste instantie helemaal dreigden uit te vallen, geeft de Examencommissieklas hen een nieuw perspectief met veel autonomie, maar ook een krachtige begeleiding op inhoudelijk en psychosociaal vlak. Straffe input om in Leuven verder na te denken over hoe we onze strijd tegen schooluitval kunnen blijven versterken.

Het uur was veel te kort en de vragen en verhalen bleven komen, maar de zaadjes zijn geplant en de contacten gelegd. In hun slotwoord benadrukten Mauro Michielsen, voorzitter van VSK, trekker bij PACT 3000 en acteur in ‘Off te record’ en schepen van Onderwijs Lalynn Wadera nog ’s het belang van scholen voor het welbevinden van hun leerlingen. Weinig volwassenen hebben zoveel contact met jongeren als leraren. Dat die een verschil maken blijkt uit de massale inzendingen die Tejo verzamelde op de Expo ‘We(l)zijn jong!’ over hoe leraren dankzij kleine gebaren of acties een groot verschil maakten.

Dat moet een aansporing zijn voor iedereen die aanwezig was: jongeren en volwassenen. Laat de thematiek niet los, praat met elkaar over wat mogelijk is of beter kan. En neem contact met ons op voor alle wilde plannen. SOM zet er graag mee zijn schouders onder!

Herbeleef het forum in onderstaande fotoreportage: